Kałe Bała to romski zespół, który zyskał ogromną popularność w Polsce i za granicą dzięki unikalnemu połączeniu tradycyjnej muzyki Romów z elementami flamenco i muzyki bałkańskiej. Jego założycielką i liderką jest Teresa Mirga, pieśniarka, poetka, kompozytorka i gitarzystka, której twórczość jest głęboko zakorzeniona w romskiej tradycji, zwłaszcza związanej z grupą Bergitka Roma, czyli górskimi Cyganami z Karpat.
Początki zespołu
Zespół powstał w 1992 roku, początkowo skupiając się na wykonywaniu tradycyjnych pieśni romskich, tzw. purane gila, które były śpiewane przez pokolenia Cyganów zamieszkujących Karpaty. Teresa Mirga, jako liderka zespołu, stała się nie tylko głosem tej społeczności, ale także jej ambasadorką, dzięki czemu muzyka Kałe Bała przekroczyła granice etniczne, trafiając do szerszego grona odbiorców.
Skład zespołu
Kałe Bała składa się z wyjątkowo utalentowanych muzyków, którzy wnoszą różnorodność stylów i brzmień do każdego utworu:
- Teresa Mirga – główny wokal, gitara. Jest główną siłą twórczą zespołu, autorką tekstów, które poruszają zarówno kwestie związane z życiem Romów, jak i uniwersalne tematy duchowości i refleksji nad ludzkim losem.
- Maciej Rybka – akordeon, śpiew. Jego wirtuozeria na akordeonie dodaje muzyce zespołu charakterystycznego, dynamicznego romskiego brzmienia, co jest fundamentem wielu utworów.
- Piotr Hortmanowicz – gitara flamenco. Jego gra na gitarze flamenco wprowadza południowoeuropejskie elementy, które doskonale współgrają z tradycyjnym romskim brzmieniem Kałe Bała.
- Jonasz Mirga – darabuka, dzban, łyżki. Jako mistrz nietypowych instrumentów perkusyjnych, Jonasz dodaje do muzyki pulsujący, hipnotyzujący rytm, który wywołuje skojarzenia z romskimi tańcami i obrzędami.
- Jacek Kacica – cajon, dzban, oral bass. Jego gra na cajonie i innych instrumentach perkusyjnych wzbogaca rytmiczne tło zespołu, tworząc fundamenty muzyki.
Kałe Bała współpracuje również z innymi artystami, którzy wzbogacają ich koncerty i nagrania. Jednymi z takich muzyków wspomagających zespół są: Piotr Ondycz, wszechstronny muzyk, generalnie jego główną rolą w grupie jest gra na gitarze. Jego doświadczenie i umiejętności dodają unikalnego brzmienia do muzyki Kałe Bała. Tak samo jak kolejnej osoby, a konkretnie Kuby „Bobasa” Wilka, który często gra na gitarze i kontrabasie, dodając głębi harmonicznej do utworów zespołu.
Inspiracje muzyczne i twórczość
Kałe Bała czerpie inspiracje z tradycyjnej muzyki Romów zamieszkujących Karpaty, ale nie ogranicza się wyłącznie do tego repertuaru. W swojej twórczości zespół korzysta z melodii i pieśni Cyganów z Węgier, Słowacji oraz Bałkanów, co nadaje ich muzyce wielowymiarowy charakter. Ważnym elementem są pieśni purane gila – stare, zapomniane melodie, które zespół odświeża, nadając im nowoczesne aranżacje, ale zachowując przy tym ich pierwotny, głęboki emocjonalny wydźwięk.
Teresa Mirga, jako główna autorka tekstów, pisze zarówno o życiu codziennym Romów, ich radościach i smutkach, jak i o kwestiach duchowych. Jej twórczość to swoiste połączenie muzyki ludowej z poezją śpiewaną, co nadaje jej utworom głęboko refleksyjny charakter.
Podczas swojej kilkudziesięcioletniej działalności zespół Kałe Bała wydał kilka płyt m.in.:
- Pieśni wielkopostne i żałobne
- Od Bałkan do Karpat
- Kaj Treder Romałe (Dokąd wędrujecie Cyganie)
- Niewiele nam trzeba: pieśni z Czarnej Góry
- Ćori som me (Jestem bieda)
- Mire gila
- Nie odchodź życie
Kałe Bała na scenie
Zespół regularnie występuje na różnorodnych festiwalach i koncertach w Polsce i za granicą, promując kulturę romską. Kałe Bała gościło na scenach w Niemczech, Szwecji, Wielkiej Brytanii i innych krajach, a ich muzyka cieszy się uznaniem zarówno w środowiskach muzycznych, jak i wśród fanów muzyki tradycyjnej i world music.
Zespół uczestniczył również w licznych nagraniach dla Polskiego Radia i Telewizji. W 1999 roku Kałe Bała zdobyło pierwsze miejsce na Małopolskim Konkursie Muzyki Tradycyjnej, co umocniło ich pozycję jako jednego z najważniejszych zespołów romskich w Polsce.
Teresa Mirga i jej misja
Teresa Mirga, jako liderka zespołu, odgrywa kluczową rolę w promocji romskiej kultury. Jest nie tylko artystką, ale także działaczką, która walczy o zachowanie romskiego dziedzictwa i przekazywanie go kolejnym pokoleniom. Prowadzi m.in. warsztaty – spotkania śpiewacze, na których przekazuje kulturą i twórczość romską. Dzięki jej zaangażowaniu Kałe Bała stało się symbolem romskiej kultury w Polsce, a ich muzyka inspiruje zarówno Romów, jak i osoby spoza tej społeczności. Jej działalność została doceniona medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, który nadawany jest osobom szczególnie wyróżniającym się w dziedzinie twórczości artystycznej, działalności kulturalnej lub ochronie kultury i dziedzictwa narodowego.
Więcej muzyki znajdziecie na naszym kanale na youtube.
Grzegorz Turski
